از نمونه های آزمایش های خون، ادرار و مدفوع می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آزمایش پروتئین خون
در این آزمایشِ تشخیص سرطان، انواع پروتئین های خون را توسط الکتروفورز یا الکترو کوچ بررسی می کنند. برای مثال پروتئین های سیستم ایمنی مانند ایمونوگلوبین ها که به صورت غیر طبیعی به مولتیپل میلوما افزایش پیدا کرده اند قابل تشخیص هستند. در این مرحله، برای تشخیص دقیق تر، نمونه برداری از مغز استخوان به کمک آزمایش پروتئین خون می آید.
آزمایش CBC یا شمارش کامل سلول های خونی
آزمایش CBC یکی از رایج ترین انواع تست های آزمایشگاهی برای تشخیص سرطان یا سایر بیماریهاست. در صورتی که تعداد سلول های موجود در خون از مقدار نرمال کمتر یا بیشتر باشد، پزشک ممکن است به بیماری های مختلفی از جمله سرطان، مشکوک شود.
آزمایش نشانگر تومور
یکی از روش های تشخیص سرطان (به ویژه سرطان تخمدان در زنان) نوعی آزمایش خون به نام مارکرهای توموری یا نشانگر تومور می باشد. زمانی که فرد، مبتلا به سرطان تخمدان باشد، ترکیبات شیمیایی ناشی از تومورهای سرطانی توسط تست مارکر توموری (که به طور مشخص برای سرطان تخمدان به CA 125 معروف است) در خون مشخص می شوند.
در حال حاضر برای تشخیص سرطان های دیگر این روش در حال تحقیق است.
آزمایش ادرار برای تشخیص سرطان
در روش سلول شناسی یا سیتولوژی ادرار، نمونه ادرار زیر میکروسکوپ بررسی می شود و سلول های سرطانی که ممکن است ناشی از بیماری های کلیوی، مثانه یا رحم باشند در صورت وجود نمایش داده می شوند.
آزمایش مدفوع
اغلب، آزمایش مدفوع برای بررسی وجود خون در مدفوع درخواست می شود. وجود خون در مدفوع می تواند نشانه ای از مراحل اولیه سرطان باشد.
2- انجام تصویربرداری برای تشخیص سرطان
تصویربرداری از داخل بدن، یکی از راه هاییست که متخصص سرطان می تواند با بررسی آن وجود بافت های مشکوک و زائده ها و برجستگی های مختلف را تشخیص دهد.
گاهی اوقات بهترین روش تشخیص سرطان پیش از انجام نمونه برداری، تصویربرداری است. تصویربرداری در واقع با اسکن یا ارسال امواج به داخل بدن، تصاویری از درون بدن فرد مشکوک به سرطان روی نمایشگر ایجاد می کند و به تشخیص سرطان کمک شایانی خواهد کرد.
تصویربرداری برای تشخیص سرطان به روش های زیر انجام می شود:
ام آر آی
برای انجام ام آر آی، بیمار روی تخت بی حرکت دراز کشیده و وارد یک اتاق باریک و طویل می شود.
در این روش برای تشخیص سرطان از امواج رادیویی به همراه آهنربای قوی، تصاویر از بدن گرفته می شود و پزشک می تواند بافت ناسالم را تشخیص دهد.
سی تی اسکن
در این روش تشخیص سرطان، از دستگاه تابنده اشعه ایکس که به یک کامپیوتر مجهز به نرم افزار خاص متصل است، استفاده می شود. پزشک یا اپراتور سی تی اسکن، از زوایای مختلف بدن عکس می گیرد و متخصص سرطان با بررسی تصاویر سه بعدیِ داخل بدن، زائده های تومور را مشاهده می کند.
در بعضی موارد ممکن است پیش از سی تی اسکن، بیمار مواد کنتراست و رنگ مخصوصی را قورت داده و یا به وسیله سرنگ به بدن وی تزریق شود. این مواد قسمت های مورد نظر پزشک را برجسته تر کرده و به وضوح آن کمک می کند.
سونوگرافی
تشخیص سرطان با سونوگرافی
سونوگرافی یکی از روش های تصویربرداری در تشخیص سرطان است.
متخصص سرطان، سونوگرافی را برای مشاهده توده های غیر عادی داخل بدن استفاده می کند. این روش، امواج فراصوتی را که در محدوده شنوایی انسان نیست به داخل بدن می فرستد و امواج به صورت تصویر روی کامپیوتر نمایش داده می شوند.
برای انجام سونوگرافی، بیمار روی تخت دراز کشیده و پزشک مبدل را روی بخشی از بدن که نیاز به تصویربرداری دارد، حرکت می دهد.
اسکن هسته ای برای تشخیص سرطان
اسکن رادیونوکلئیدی یا اسکن هسته ای توسط مواد رادیواکتیو، تصاویری از داخل بدن تهیه می کند. البته این روش مبنی بر میزان مواد خاصی در بدن است و نه فرم و شکل بدن. پیش از انجام اسکن هسته ای ماده رادیواکتیو به بدن تزریق می شود و در اندام های خاصی تجمع پیدا می کند.
در طول انجام اسکن، فرد بیمار روی تخت دراز کشیده و اسکنر میزان رادیواکتیویته بدن را اندازه گیری می کند.
به این ترتیب متخصص سرطان با مشاهده تصاویر به دست آمده سرطان را تشخیص می دهد. در صورتی که سرطان وجود داشته باشد، تومور سرطانی به صورت نقطه قرمز داغ نشان داده می شود.
- اسکن هسته ای استخوان: توسط این اسکن می توان آسیب استخوان ها و بخش های غیرنرمال اسکلت های بدن را شناسایی کرد. تومورهای استخوانی در این روش به صورت نقاط داغ نمایان می شوند.
- اسکن PET: از دیگر روش های تشخیص سرطان که زیرمجموعه متد هسته ای می باشد، اسکن PET است. اسکن PET با توجه به میزان گلوکز موجود در بدن، سرطان را نشان می دهد. سلول های سرطانی عموماً میزان گلوکز بیشتری دارند و در تصاویر به دست آمده از اسکن PET به وضوح نمایان خواهند شد.
اشعه ایکس
اشعه ایکس از روش های تصویربرداری برای تشخیص سرطان یا سایر بیماری هاست.
در این روش، از دوزهایی با تابش کم استفاده می شود و تصاویری از درون بدن به دست می دهد. بیمار در هنگام تابش پرتو ایکس، باید نفس خود را برای چند ثانیه حبس کند و هیچ گونه حرکت اضافی انجام ندهد. پرتو ایکس مستقیما به بخش هدف در بدن برخورد کرده و تصاویری را به دست می دهد که فقط پزشک می تواند معنی و مفهوم آن را متوجه شود!
ماموگرافی یکی از انواع تصویربرداری برای تشخیص سرطان سینه در زنان است که توسط اشعه ایکس عمل می کند. ماموگرافی در غربالگری سرطان سینه نیز مورد استفاده قرار می گیرد. زنان بالای 40 سال لازم است با توجه به تشخیص پزشک هر چند مدت یک بار ماموگرافی را انجام دهند.
3- بیوپسی یا نمونه برداری، از راه های مطمئن تشخیص سرطان
نمونه برداری از پوست
بیوپسی یا نمونه برداری
نمونه برداری یا بیوپسی بهترین روش تشخیص سرطان است. تقریبا می توان گفت در همه موارد مشکوک، متخصص سرطان درخواست بیوپسی می دهد. بعد از تصویربرداری و آزمایش های اولیه، پزشک برای مطمئن شدن از عدم وجود سرطان، یا اطمینان به داشتن بیماری سرطان، از بافت های اندام مورد نظر نمونه برداری می کند.
نمونه برداشت شده از بدن فرد به آزمایشگاه منتقل شده و زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد. در مواردی که بیماری سرطان به وسیله نمونه برداری تشخیص داده شود، می توان به کمک بیوپسی، شدت و میزان پیشرفت آن را نیز تعیین کرد.
بنابراین بیوپسی در تشخیص و درمان سرطان بسیار موثر است. انتخاب روش نمونه برداری، بستگی به ناحیه و نوع اندام درگیر دارد. پزشک با توجه به شرایط بیمار و منطقه هدف، بیوپسی مناسب را انجام می دهد.
نمونه برداری توسط آندوسکوپی
در این روش، پزشک لوله ای بلند، نازک و نرم را وارد اندام مورد نظر کرده و ناهنجاری ها را مشاهده می کند. سپس در صورت نیاز بخشی از آن را نمونه برداری کرده و به آزمایشگاه می فرستد.
نمونه ای از آندوسکوپی برای اندام های مختلف بدن:
کولونوسکوپی؛ این نوع آندوسکوپی مخصوص تشخیص سرطان و سایر عارضه های مربوط به کولون و رکتوم می باشد. آندوسکوپ از راه مقعد وارد بدن شده و کولون (روده بزرگ) و رکتوم (راست روده) را بررسی می کند. در صورتی که در طول معاینه، پزشک توده غیر عادی را مشاهده کند، آن را برای بررسی های بیشتر برمیدارد.
آندوسکوپی معده؛ مشابه کولونوسکوپی می باشد با این تفاوت که برای بررسی ناهنجاری های معده استفاده می شود. لوله آندوسکوپ از راه گلو و مری پایین می رود تا به معده برسد. در صورتی که عارضه ای مشاهده شود، پزشک از آن نمونه برداری می کند.
برونکوسکوپی؛ از روش های تشخیص سرطان ریه و نای، آندوسکوپی به شیوه برونکوسکوپی می باشد. در این معاینه، لوله آندوسکوپ از طریق بینی یا دهان عبور کرده و پزشک آن را از مسیر گلو به پایین می فرستد تا ناهنجاری های احتمالی را مشاهده و برداشت کند.
نمونه برداری توسط سوزن
پزشک به وسیله سوزن، مقداری از بافت و مایع مشکوک به سرطان یا عفونت را خارج می کند و با توجه به رنگ و ماهیت آن، سرطانی یا غیرسرطانی بودن سلول را تشخیص می دهد. نمونه برداری از سینه، کبد، پروستات و مغز استخوان توسط سوزن انجام می شود.
بیوپسیِ سوزنی ظریف و بیوپسیِ سوزنی هسته ای دو نوع نمونه برداری توسط سوزن، برای خارج کردن بافت های غیر طبیعی بدن هستند.
نمونه برداری توسط جراحی
با توجه به تشخیص متخصص سرطان، ممکن است نمونه برداری به روش جراحی انجام شود. جراحی نیز بسته به ناحیه درگیر و میزان گسترش بیماری به دو شکل برشی و کلی برای تشخیص سرطان کاربرد دارد. در روش برشی، پزشکِ جراح تنها قسمت کوچکی از ناحیه درگیر را برمی دارد. اما بیوپسی کلی، به صورت یک عمل کامل انجام شده و تمام ناحیه غیرطبیعی در حین عملِ جراحی برداشته می شود.
بیوپسی توسط جراحی، بهترین روش تشخیص سرطان به شمار می رود. برای انجام نمونه برداری به روش جراحی، ممکن است بیمار تحت بیهوشی موضعی، بیهوشی عمومی (بیهوشی کامل) و یا بی حسی منطقه ای قرار بگیرد.
تشخیص به موقع سرطان سینه
تشخیص به موقع سرطان سینه، می تواند بیمار را از دردهای سخت و ناتوان کننده نجات دهد.
تشخیص سرطان های شایع با توجه به علائم بالینی و روش های تشخیص پزشکی
همه سرطان ها علائمی دارند که ابتدا فقط شخص درگیر می تواند آنها را متوجه شود. تشخیص سرطان در مراحل اولیه، با توجه به علائم بالینی فرد، نقش مهمی در درمان سرطان خواهد داشت.
