تعداد جلسات پرتودرمانی و مراحل درمان سرطان
سوال در مورد تعداد جلسات پرتودرمانی و مراحل درمان سرطان از متداول ترین پرسش های افراد مبتلا به سرطان و خانواده های آنهاست.
تعداد جلسات پرتودرمانی و مراحل درمان سرطان به نوع سرطان، گستردگی آن در بدن و چندین عامل دیگر بستگی دارد. در این مطلب قصد داریم به طور کامل اطلاعاتی در مورد پرتودرمانی (رادیوتراپی) در اختیار بیماران سرطانی و هر فردی که به نوعی با سرطان دست و پنجه نرم می کند قرار دهیم.
تعداد جلسات پرتودرمانی چقدر است؟
پرتو درمانی چیست؟
پرتودرمانی همچون شیمی درمانی از راه های موثر درمان سرطان است. در این روش که به آن رادیوتراپی نیز گفته می شود، از اشعه های پر انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. اشعه ایکس، امواج بتا، آلفا و گاما، پرتوهای تابیده شده از دستگاه هستند که فقط ناحیه درگیر را نشانه می روند. در میان این پرتوها، پرتو ایکس کاربرد بیشتری در رادیوتراپی دارد. در طول تاباندن اشعه موثر، فرد باید بی حرکت روی تخت مخصوص دراز بکشد و همکاری های لازم را با پزشک متخصص سرطان و اپراتور پرتودرمانی داشته باشد.
هدف پرتودرمانی در طول مراحل درمان سرطان کاهش سلول های سرطانی یا از بین بردن کامل آنهاست. خوشبختانه ماهیت پرتودرمانی به صورتیست که سلول های سرطانی نسبت به آن حساسیت بیشتری دارند و به همین دلیل تعداد زیادی از آنها در طول پروسه رادیوتراپی از بین خواهند رفت. اما در این میان ممکن است به بافت سالم بدن نیز آسیب وارد شود. جای نگرانی نیست؛ زیرا معمولاً بعد از مدتی، سلول های سالم به مرور، بهبودی خود را به دست می آورند.
انواع روش های پرتودرمانی
با توجه به تعداد جلسات پرتودرمانی مورد نیاز، مراحل درمان سرطان، نوع تومور سرطانی، میزان تحمل بافت سالم در ناحیه مورد نظر و تاریخچه وضعیت بیمار، یکی از روش های پرتودرمانی خارجی، داخلی و یا پرتودرمانی سیستمیک انتخاب می شود.
پرتودرمانی خارجی و انواع آن
در روش پرتودرمانی خارجی، اشعه موثر توسط دستگاهی خارج از بدن بیمار به ناحیه مورد نظر داخل بدن ساطع می شود. کاربرد این روش در کاهش دردهای ناتوان کننده ناشی از سرطان، از بین بردن کامل و یا کاهش سلول های سرطانی است. متخصص درمان سرطان، از رادیوتراپی یا پرتودرمانی خارجی معمولاً برای بیماران سرپایی و با وضعیت جسمی بهتر استفاده می کند. اکثر این بیماران بستری نمی شوند و تنها باید مراقبت های لازم را در منزل انجام دهند. هر جلسه پرتو درمانی خارجی بدون درد و با سرعت بالا انجام می شود و تقریباً 15 دقیقه به طول می انجامد.
تعداد جلسات پرتودرمانی خارجی، 5 مرتبه در طی یک هفته است و با توجه به نوع تومور بین 3 تا 9 هفته متغیر می باشد.
پرتودرمانی همزمان با جراحی یکی از انواع پرتودرمانی خارجی است. در این روش به دلیل انجام عمل جراحی، بیمار نیاز به بستری خواهد داشت. درمان تومورهای سرطانی روده باریک، تیروئید و لوزالمعده توسط پرتودرمانی حین جراحی موفقیت آمیز بوده است.
پرتودرمانی سه بعدی تطبیقی به عنوان جدیدترین روش پرتودرمانی خارجی به شمار می رود که با تهیه تصاویر سه بعدی و نرم افزارهای مخصوص به تشخیص و درمان سرطان کمک میکند.
پرتودرمانی داخلی و انواع آن
در روش پرتو درمانی داخلی، منبع پرتو را داخل محفظه کوچک تعبیه کرده و نزدیک تومور قرار می دهند. بعد از انجام پرتودرمانی داخلی یا براکی تراپی نیاز به بستری وجود دارد.
تعداد جلسات پرتودرمانی داخلی با توجه به شرایط بیمار 3 تا 6 روز به صورت متوالی است.
از انواع پرتو درمانی داخلی می توان به پرتودرمانی داخل حفره ای و پرتودرمانی داخل نسجی اشاره کرد. از پرتودرمانی داخل حفره ای برای درمان تومورهای رحم استفاده می شود.
استفاده از پرتو درمانی داخل نسجی نیز در درمان تومورهای پروستات، سر و گردن، اطراف مقعد، لگن، سینه و تخمدان موثر بوده است.
پرتودرمانی سیستمیک
برای انجام پرتودرمانی سیستمیک، از مواد رادیواکتیو استفاده می شود. این روش در درمان سرطان هایی همچون لنفوم غیر هوچکینی بزرگسالان و تیروئید تاکنون موفقیت آمیز بوده است.
پرتو درمانی به سه نوع داخلی و خارجی و سیتمسک تقسیم میشوند
تعداد جلسات پرتودرمانی
سوال اکثر بیماران سرطانی این است که تعداد جلسات پرتودرمانی برای بهبودی کامل چقدر است؟ واقعیت این است که نمی توان به طور دقیق تعداد جلسات پرتودرمانی و چگونگی مراحل درمان سرطان را شرح داد. زیرا توان بدنی بیمار و واکنش او نسبت به داروها و سایر شرایط تعیین می کند که درمان چگونه پیش برود و تعداد جلسات پرتودرمانی چقدر باشد.
در ابتدای شروع درمان توسط پرتو درمانی، پزشک موظف است اطلاعاتی در مورد این روش و عوارض و نحوه انجام آن به بیمار بدهد. اما تعداد جلسات پرتودرمانی به طور دقیق مشخص نیست. ممکن است رادیوتراپی به عنوان یک درمان مکمل همراه با شیمی درمانی یا جراحی استفاده شود و یا به صورت یک درمان مستقل مورد استفاده قرار گیرد. به همین خاطر تعداد جلسات آن به طور دقیق مشخص نیست و تغییر می کند.
معمولاً تعداد جلسات پرتودرمانی 3 تا 5 جلسه در طول هفته می باشد و این درمان از 4 هفته الی 9 هفته، بسته به شرایط بیمار ادامه دارد.
تعداد جلسات پرتودرمانی در مرحله شبیه سازی مشخص خواهد شد. با این حال در طول پروسه درمان، با تشخیص پزشک ممکن است جلسات کم یا زیاد شوند.
مراحل درمان سرطان با روش رادیوتراپی
بعد از تشخیص قطعی سرطان، درمان سرطان آغاز می شود. مراحل درمان سرطان و تعداد جلسات پرتودرمانی نیز با توجه به شرایط فیزیکی بیمار، پیچیدگی سرطان و تشخیص تیم پزشکی برنامه ریزی می شوند.
1- دیدار با متخصص رادیوتراپی انکولوژی
متخصص رادیوتراپی انکولوژی از بیمار سوالاتی می پرسد و بعد از انجام معاینات فیزیکی و آزمایشات متعدد نحوه درمان را توضیح می دهد. در ملاقات هایی که بیمار با انکولوژیست پرتودرمانی دارد، باید سوالاتی در مورد عوارض پرتودرمانی، مراحل درمان سرطان و تعداد جلسات پرتودرمانی بپرسد و نگرانی های خود را مطرح کند. بعد از اینکه بیمار اطلاعات کافی در مورد پرتودرمانی به دست آورد، باید رضایت خود را به صورت شفاهی و کتبی اعلام نماید.
اولین مرحله شروع درمان سرطان بعد از تشخیص، ملاقات با انکولوژیست پرتودرمان است
2- شبیه سازی
از مراحل درمان سرطان، شبیه سازی است که در جلسه اول پرتودرمانی انجام می شود. در واقع در این جلسه هیچ گونه رادیوتراپی وجود ندارد و تنها برای آمادگی بیشتر بیمار، او را روی تخت قرار می دهند و پس از انجام اسکن های لازم همچون اشعه ایکس، سی تی اسکن یا توموگرافی کامپیوتری و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) محل تومور را شناسایی می کنند. تیم پزشکی، بعد از شبیه سازی تمام اطلاعات بیمار را بررسی کرده و برنامه مناسبی برای درمان طراحی می کنند.
تعداد جلسات پرتودرمانی و چگونگی انجام مراحل درمان سرطان در این مرحله مشخص خواهد شد. انتخاب نوع رادیوتراپی نیز چه به صورت خارجی، داخلی یا سیستمیک باشد، در این مرحله توسط پزشک متخصص سرطان تعیین می شود.
3- فرآیند پرتو درمانی
از اصلی ترین مراحل درمان سرطان، پرتودرمانی است. بعد از شناسایی ناحیه درگیر سرطان، روی محل مورد نظر علامت کوچکی درج می کنند تا کار را برای تیم پزشکی راحت تر سازند. فرد بیمار را توسط ابزاری همچون اسفنج های فومی، قالب، پلاستر، نوار و تکیه گاه های سر روی تخت ثابت نگه می دارند و در مناسب ترین پوزیشن قرار می گیرد تا فرآیند پرتو درمانی آغاز شود. در صورتی که پرتودرمانی برای گردن یا سر انجام شود، لازم است ماسک ترموپلاستیک روی سر و گردن قرار گیرد.
قبل از شروع رادیوتراپی، پزشک متخصص سرطان و تیم همراه، بیمار را در راحت ترین پوزیشن قرار می دهند و از او در مورد راحتی موقعیت، نداشتن درد و… سوالاتی می پرسند. سپس پرتو درمانی آغاز می شود. رادیوتراپی حدوداً 15 تا 30 دقیقه طول می کشد. این روش درمانی بدون درد است و معمولاً نسبت به شیمی درمانی عوارض کمی به جای می گذارد. اما در پرتودرمانی داخلی ممکن است فرد احساس درد داشته باشد و به دلیل بیهوشی عوارضی همچون حالت تهوع و ضعف و بی حالی را تجربه کند.
انکولوژیست پرتودرمان، رادیوتراپی را به صورت هفتگی برای بیمار تجویز می کند. به این صورت که 5 جلسه در طول هفته بیمار برای انجام رادیوتراپی به مرکز مورد نظر مراجعه کرده و دو روز در هفته را به استراحت می پردازد. این استراحت باعث می شود آسیب هایی که احتمالاً به بافت سالم وارد شده تا حد زیادی بهبود یابد.
ناگفته نماند که مراحل درمان سرطان به وسیله رادیوتراپی و تعداد جلسات پرتودرمانی برای همه افراد یکسان نیست.
پرتودرمانی معمولاً بدون درد و با سرعت انجام می شود
4- بعد از پرتو درمانی
بعد از انجام مراحل درمان سرطان توسط پرتودرمانی، لازم است فرد بیمار و خانواده او مراقبت های لازم را انجام دهند تا عوارض پرتودرمانی کاهش یابد و درمان موثر واقع شود. در ادامه لیستی از اقداماتی که باید بعد از پرتو درمانی انجام شود را آورده ایم:
مراقبت های غذایی و دارویی
- در طول پرتو درمانی و بعد از آن، آب و مایعات فراوان بنوشید.
- غذاهای سالم و دارای پروتئین کافی مصرف کنید.
- از خوردن فست فود و غذاهای سنگین به شدت خودداری کنید.
- در مورد مصرف مکمل های غذایی حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
- وعده های کم حجم میل کنید و هرگز بیش از ظرفیت معده غذا نخورید.
- داروهای تجویز شده را سر وقت و طبق دستورالعمل مصرف کنید.
- هیچ گونه دارو (حتی استامینوفن ساده یا سرماخوردگی) را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید.
مراقبت از پوست و مو
- در طول مراحل درمان سرطان، امکان ریزش مو وجود دارد. به همین خاطر موهای خود را تا حد امکان کوتاه نگه دارید. در ضمن در نظر داشته باشید در بعضی قسمت ها ممکن است مو هرگز رشد نکند.
- معمولاً بعد از انجام پرتو درمانی، پوست دچار قرمزی، سوزش و تحریک می شود. به همین خاطر پوست محل تحت درمان را همیشه خشک کرده و از مصرف کرم، عطر، مواد آرایشی، مام، لوسیون و هر گونه مواد آرایشی در طول پرتودرمانی و چند هفته بعد از آن خودداری کنید.
- هر روز پوست خود را با آب ولرم و صابون های ملایم شستشو دهید.
- هرگز پوست را ماساژ ندهید و سعی کنید نسبت به خارش های پوستی بی اهمیت باشید.
- پوشیدن لباس های نخی و راحت به کاهش تحریکات پوستی کمک می کند.
- در طول انجام پرتو درمانی، پوست خود را در معرض هوای خیلی سرد یا خیلی گرم قرار ندهید.
- بعد از اصلاح مو در ناحیه مورد نظر، هرگز از افترشیو استفاده نکنید.
- بعد از پرتو درمانی در صورت امکان در معرض نور آفتاب قرار نگیرید؛ در غیر این صورت حتماً از کرم ضد آفتاب مناسب استفاده کنید.
- در صورتی که تاول، قرمزی، خارش، سوزش، ترشحات و خونریزی در پوست ناحیه تحت درمان مشاهده شد، حتماً پزشک را در جریان قرار دهید.
رایج ترین عارضه پرتو درمانی، تحریکات پوستی، قرمزی، سوزش و خارش است
مراقبت های عمومی بعد از پرتو درمانی
- بعد از انجام پرتو درمانی و در طول درمان حتماً روزانه 8 ساعت بخوابید.
- در طول روز حتماً یک ساعت بخوابید یا چرت کوتاه بزنید.
- ورزش روزانه را فراموش نکنید.
- بیش از توانِ خود کار نکنید و بخشی از امور را به دیگران محول کنید.
- در صورت تهوع و استفراغ، درد شدید، خون در مدفوع، زخم های شدید دهانی، سرفه، گلودرد، ورم پا و تب 38 درجه به بالا حتماً تیم پزشکی خود را در جریان قرار دهید.
- به اطرافیان اطلاع دهید در صورت مشاهده تشنج، غش و گیجی در شما، حتماً با اورژانس تماس بگیرند.
پزشک متخصص سرطان بایستی در تمام مراحل درمان سرطان در کنار بیمار حضور داشته باشد
انجام آزمایشات لازم بعد از پرتو درمانی
بعد از تکمیل شدن تعداد جلسات پرتودرمانی تقریباً 8 هفته بعد از درمان، آزمایش خون بیولوژیکی، آزمایشات غربالگری، سی تی اسکن و ام آر آی و معاینات فیزیکی انجام می شود تا مشخص شود حال عمومی بیمار در چه وضعیتی قرار دارد و آیا اقدامات درمانی دیگری لازم است یا خیر؟.
اطلاعات بیشتر در مورد هزینه، عوارض پس از درمان و تعداد جلسات پرتودرمانی
در صورتی که می خواهید از جزئیات مراحل درمان سرطان، تعداد جلسات پرتودرمانی و هزینه های این روشِ درمانی اطلاعات بیشتری به دست آورید، بهتر است به متخصص انکولوژی پرتو درمانی مراجعه کنید. بهترین متخصص سرطان فردیست که با صبر و حوصله فراوان به اظهارات بیمار توجه کند و به تمام سوالات او پاسخ دهد و از همه مهمتر مناسب ترین درمان را برای بیمار انتخاب کند.
دکتر هلاله خوشبخت به عنوان یکی از بهترین متخصصین سرطان در حوزه پرتودرمانی، بهترین مشاور و معالج شما در درمان قطعی سرطان خواهد بود. دکتر خوشبخت در مدت کوتاهی بیش از 3500 بیمار سرطانی را به وسیله رادیوتراپی معالجه کرده است. از نمونه های موفق در درمان سرطان توسط دکتر خوشبخت می توان به درمان سرطان ریه، رحم، سینه، تومور مغزی، پروستات و… اشاره کرد.
